Μετανάστες και πολιτιστική συνείδηση.

Μετανάστης κατά τον Γεώργιο Μπαμπινιώτη ορίζεται ως το πρόσωπο που εγκαταλείπει με τη θέλησή του την πατρίδα του, για να εγκατασταθεί επί μεγάλο χρονικό διάστημα σε άλλη χώρα ενώ ενδεχομένως να έχει οικονομικά κίνητρα (οικονομικός μετανάστης). Λαθρομετανάστης από τη άλλη ορίζεται ως το πρόσωπο που μετακινείται και εγκαθίσταται σε άλλη χώρα άλλη από αυτήν της καταγωγής του, χωρίς να πληροί τους απαραίτητους όρους ή χωρίς να έχει περάσει από τις νόμιμες διαδικασίες*. Μέσα στο πλαίσιο της παγκοσμιοποίησης υπάρχουν κάποιοι ωθητικοί και συνάμα ελκτικοί παράγοντες που σχετίζονται με την μετανάστευση. Η πρώτη κατηγορία παραγόντων αναφέρεται σε δυναμικές που υπάρχουν σε μια χώρα προέλευσης οι οποίες εξωθούν τους υπηκόους της να μεταναστεύσουν, λ.χ.: πόλεμος, πείνα, πολιτική καταπίεση, κ.α. Η δεύτερη κατηγορία εν αντιθέσει, σχετίζεται με τα χαρακτηριστικά της χώρας προορισμού που είναι για τους μετανάστες πόλος έλξης, λ.χ. : ευημερούσα αγορά εργασίας, καλύτερες συνθήκες διαβίωσης, μικρότερη πυκνότητα πληθυσμού, κτλ. Το νέο είδος μετανάστευσης (Giddens, 2009) στην γεωγραφική περιοχή που βρισκόμαστε, επήλθε κατά κύριο λόγο μετά το άνοιγμα των συνόρων μεταξύ Ανατολής και Δύσης καθώς και την εθνική διαμάχη στην Πρώην Γιουγκοσλαβία. Η νέα κατάσταση πραγμάτων στην Κύπρο όσον αφορά την μετανάστευση εργατών επέφερε ένα πρωτοφανές μόρφωμα, ωστόσο κατά κόρον ξένο ως προς τη λογική του μέσου Κύπριου, ο οποίος ακόμη αμφιταλαντεύεται για την εθνική του ταυτότητα υπό το πλαίσιο της μετα-αποικιακής εποχής της οποίας απότοκο ήταν η σταδιακή εισαγωγή μοντέρνων στοιχείων ενώ στη συνέχεια μετά την τουρκική εισβολή επήλθε η βιομηχανοποίηση, η αστικοποίηση, η δυτικοποίηση και σήμερα ο πολιτιστικός πλουραλισμός. Δυστυχώς μέχρι σήμερα στην Κύπρο, δεν έχει ακόμη εφαρμοστεί επιτυχώς κανένα μοντέλο μεταναστευτικής εργατικής πολιτικής που να προάγει την από κοινού συμμετοχή και συνεισφορά εγχώριου και ξένου εργατικού δυναμικού στην ευρύτερη οικονομική και πολιτική ζωή του τόπου με ίσους όμως όρους και αξιοκρατικά κριτήρια. Επομένως, ερχόμαστε σήμερα σε μια εποχή όπου μιλάμε για το λεγόμενο «χωνευτήρι» που συνενώνει τη διαφορετικότητα των λαών σε μια κοινωνία, να ερίζουμε για τους οικονομικούς μετανάστες οι οποίοι τις περισσότερες φορές άκριτα από εμάς παρουσιάζονται στην αντίληψή μας ως οι αποδιοπομπαίοι τράγοι, οι πρώτοι που θα ενοχοποιηθούν δηλαδή για ένα έγκλημα, μια ατυχία κτλ. Η προκατάληψη έναντι αυτών των ατόμων στηρίζεται κυρίως στην έλλειψη κοινωνικής ισχύος από πλευράς ξένων, που περιλαμβάνει την οικονομική, πολιτική δύναμη και το γόητρο. Διερωτηθήκατε ποτέ λοιπόν γιατί δε θα αντιμετωπίζαμε με τον ίδιο τρόπο έναν αλλοδαπό-εργάτη και έναν ξένο-τουρίστα, δεδομένου ότι και οι δύο είναι ξένοι;. Εξάλλου, στη σημερινή μοντέρνα (ή και μεταμοντέρνα) Κύπρο όπου οι περισσότεροι από εμάς συμπεριφερόμαστε νεόπλουτα, δεν πρέπει να ξεχνάμε τη συμβολή των ξένων εργατών οι οποίοι είναι αυτοί που θα κάνουν δουλειές σε όλους τους τομείς της οικονομίας, που σύμφωνα με τη δική μας νόηση θεωρούμε «χαμαλίκια», είναι αυτοί που θα ανεγείρουν τα πολυτελέστατα σπίτια μας ή ακόμη αυτοί που θα νταντεύσουν τα «παραχαϊδεμένα» παιδιά μας. Το ότι αναγκάζονται να έρθουν στη χώρα μας για ένα πρόσφορο μέλλον ίσως καμιά φορά να μην είναι επιλογή γι’ αυτούς. Το αν έρχονται όμως νόμιμα ή παράνομα και τι κυρώσεις εξυπακούει αυτό είναι ευθύνη κυρίως των τριών εξουσιών του κράτους μας και των εμπλεκόμενων κοινωνικών θεσμών να το κρίνουν και να το ορίσουν. Οι μετανάστες ως τέτοιοι δεν είναι άμεση απειλή ούτε στη δημογραφική αλλοίωση ούτε στην πολιτιστική συνοχή ή αγορά εργασίας της χώρας μας εφόσον αντιμετωπίζονται και μας αντιμετωπίζουν με βάση την ισονομία, τη δημοκρατία προπάντων με ισορροπημένες όχι όμως συντηρητικές πολιτικές. Ας δούμε λοιπόν την ετερότητα των μεταναστών όχι σαν ένα σημείο απ’ όπου αρχίζει ο εθνικισμός και η προκατάληψη, αλλά σαν ένα σημείο αναφοράς για να κτιστεί μια κουλτούρα αλληλοσεβασμού και κατανόησης με πρωταγωνιστές εμάς και τους «άλλους». Η εποχή μας απαιτεί ανθρώπους ορθολογιστικούς με παιδεία και κριτική ικανότητα και η απόλυτη εσωστρέφεια και αποξένωση στο εθνικό μέτωπο δεν χαρακτηρίζει τον παγκόσμιο πολίτη που ενώ ζει πολυπολιτισμικά δεν ισοπεδώνεται και δεν ενδίδει στη μαζοποίηση της παγκόσμιας κουλτούρας. Αυτή είναι η ομορφιά της εθνικής πολυμορφίας. Ας μην ξεχνάμε τέλος , πως και εμείς οι Ελληνοκύπριοι αναζητήσαμε άλλες «Πόλεις» σε δύσκολους καιρούς των οποίων οι περιστάσεις και οι δυσχέρειες μας εξώθησαν να μεταναστεύσουμε για να αναζητήσουμε ένα καλύτερο αύριο. Πώς θα νιώθαμε αλήθεια, αν στην Πλατεία Τραφάλκαρ του Λονδίνου, προπηλακιζόμασταν και εισπράτταμε βία από το κυρίαρχο έθνος, δηλαδή τους Βρετανούς, γιατί είμαστε το κακό αγκάθι στην εθνική τους ευημερία και πρόοδο;